„…człowiek wobec drugiego człowieka nie może przyjąć innej postawy jak humanistyczna (…). Przyjęcie (takiej) postawy pociąga za sobą wzajemne zaangażowanie się emocjonalne badającego i badanego.”
(prof.Antoni Kepiński)
Bez względu na stopień i rodzaj niepełnosprawności każdy człowiek jest indywidualnością. Pomimo niewątpliwie wielu cech wspólnych jest niepowtarzalny, a jego inność jest wartością. Niepełnosprawność może wynikać zarówno z czynników biologicznych jak i środowiskowych i jest stanem, który na ogół trwa przez całe życie. Jest, więc stałą cecha osoby, z którą uczymy się być, żyć i akceptować. Wspieranie osób niepełnosprawnych, to działalność w kontekście ciągłych zmian, które należy uwzględniać. Etapy życia (wiek), zmieniająca się rzeczywistość (nowe wyzwania, możliwości), zmieniające się otoczenie społeczne wymagają ciągłego uczenia się. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy osoby niepełnosprawne mają dostęp do zmieniającego się otoczenia i stawia im się wyzwania (na miarę ich możliwości i potrzeb). Niepełnosprawni są równoprawnymi członkami społeczeństwa i mają uczestniczyć w normalnym życiu. Nie licząc się z przeszkodami należy pokazywać im świat. Poziom doświadczeń życiowych wpływa bowiem na rozwój umiejętności w wielu obszarach, w tym bardzo ważnym – przystosowawczym. Popularyzowany interakcyjny model niepełnosprawności ma oznaczać właśnie niwelowanie lub ograniczanie problemów związanych z niepełnosprawnością. Ma angażować jednostki i instytucje, które staną się czynnikiem sprawczym poprawy sytuacji.
Psycholog:
- Prowadzi indywidualną i grupową pracę terapeutyczną z uczestnikami Warsztatu
- Sprawuje opiekę psychologiczno-rewalidacyjną nad uczestnikami
- Współpracuje z rodzicami/opiekunami uczestników i terapeutami zajęciowymi
- Współuczestniczy w wywiadach środowiskowych – gromadzi wiedzę na temat środowiska pozawarsztatowego i warunków socjokulturowych uczestników
- Prowadzi diagnozę psychologiczną
- Podsumowuje całoroczną pracę i zaangażowanie uczestników WTZ
Uczestnicy Warsztatu Terapii Zajęciowej biorą udział w zajęciach, których program ukierunkowany jest w zależności od potrzeb i możliwości uczestników. Zajęcia grupowe obejmują gry i zabawy psychologiczne mające na celu:
- Rozwijanie umiejętności i postawy w komunikowaniu się tj.: prezentowanie swoich umiejętności, słuchanie, życzliwe krytykowanie, wyrażanie swojego zdania, szanowanie innych, odnajdywanie się w grupie, wyrażanie własnych myśli, rozumienie innych, poznawanie własnej sfery uczuciowej, wyrażanie emocji, budowanie zaufania i otwartości
- Rozwijanie umiejętności we współpracy i działaniu tj.: zachęcanie, słuchanie, wyjaśnianie, inscenizowanie, naśladowanie, rozmawianie
- Rozwijania umiejętności ciągłego uczenia się tj.: zapamiętywanie utrwalanie (np. słownika czynnego), koncentracja, spostrzeganie, odwzorowywanie, opisywanie, obserwowanie, improwizowanie
- Rozwijania umiejętności i postaw w myśleniu tj.: porównywanie, kojarzenie, rozróżnianie, zastanawianie się
Podczas gier i ćwiczeń w grupie wykorzystywana jest m.in. chusta animacyjna.
Celem zajęć z jej użyciem jest:
- wprowadzenie nastroju odprężenia i otwartości, uświadomienie uczuć, ale także przestrzeganie zasad i granic
- rozwijanie wiary we własne możliwości (budowanie samooceny i zaufania)
- rozwijanie wyobraźni (uwrażliwienie wszystkich zmysłów)
- ćwiczenie refleksu, spostrzegawczości i sprawności manualnej (reakcja na sygnał, skupienie uwagi, precyzja ruchów)
- integracja grupy i zachęcanie do nawiązywania kontaktów (współpraca, samodzielne wypowiadanie się w grupie, przełamywanie nieśmiałości, okazywanie cierpliwości i akceptacji)
Ćwiczenia indywidualne z zakresu rewalidacji:
- rozwijające percepcję wzrokową (ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni)
- rozwijające pamięć i myślenie (pamięć bodźców wzrokowych i słuchowych, klasyfikowanie i tworzenie pojęć, ćwiczenia słowno-logiczne, postrzeganie materiału wzrokowego, tworzenie prostych historyjek obrazkowych
- pisanie, odwzorowywanie, prosta arytmetyka, identyfikowanie znaków/liter, prostych wyrazów
Działania terapeutyczne obejmują także rozmowy indywidualne mające na celu udzielanie wsparcia ukierunkowanego na sposoby radzenia sobie w sytuacjach nieznanych, trudnych, problemowych, zadaniowych oraz motywowanie do działania, zmiany postawy, samodzielności, samokontroli i wyrażania własnych potrzeb. Indywidualny kontakt, rozmowa z uczestnikiem jest ważnym elementem i wynika bardzo często z potrzeby chwili czy okoliczności.
(tekst Agnieszka Mysińska)
Pomocne linki:
www.latwiej.pl